တရားကို ေတးလိုဆို၊
အဖကို သားကဆဲ၊
ေဆြမ်ိဳးထဲက ဓားျပတိုက္၊
မိုက္ရဲလွ်င္ ေသာတပန္၊
မေကာင္းၾကံက သမာဓိ၊
ေရႊရွိမွ လူလိမၼာ၊
လိမ္ႏိုင္မွ သစၥာရွင္၊
ရုိးသားသူကို အရူးလို႔ထင္၊
အက်ၤ ီပါးႏွင့္ ဥပုသ္သည္၊
ဇရပ္အလည္ ကို႔ယိုးကားယား၊
လူဆင္းရဲက သူေဌးေယာင္ေဆာင္၊
အ၀တ္ေျပာင္မွ လူရုိေသ၊
ေရႊရွိဘုရားမွ ရွိခိုးခ်င္၊
ဇာတ္သမားမွ လူေခၚခ်င္၊
အပ်ိဳငယ္က၊ လင္ေနေစာ၊
အမ်ိဳးေကာင္းသမီးက ပိုက္ဆံရွာ၊
လင္ရွိမယားက အပိ်ဳလုပ္၊
ဆယ္ႏွစ္သမီးက အိမ္ေထာင္ခ်င္၊
ဖိုးသူေတာ္က ဘိုစေတာက္ခ်၊
အပ်ိဳေပါက္စ ႏွစ္လင္ယူ၊
လူရင္းႏွီးေတာ့ အတိုးခ်၊
ခိုးဓားျပက လူလို႔ေအာ္၊
ဆယ္အိမ္ေခါင္းက စိတ္ၾကီး၀င္၊
မယ္သီလက အႏုေဆးေဖၚ၊
မေရွာင္တမ္းတိုးတာ တစ္ခုလပ္၊
အမွန္ေျပာေတာ့ အမုန္းပြား၊
ဥပုသ္ေစာင့္ရင္း အတင္းေျပာ၊
ေခတ္ၾကီးကိုေတာ့ အျပစ္ဆို၊
ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေတာ့ျဖင့္ အေကာင္းထင္၊
အလွဴေပးရင္း ထမင္းေရာင္း၊
မသာပို႔ရင္း အပ်ိဳလွည့္၊
သူေတာ္ေကာင္းတို႔ တရားပ်က္ၾကျပီ။
(ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္)
ျမတ္စြာဘုရားရွင္ သာသနာမွာ က်င့္ရမယ့္ အက်င့္သုံးမ်ိဳး ( သုိ႔မဟုတ္) သိကၡာသုံးပါး ရွိပါတယ္၊ သီလသိကၡာ သမာဓိသိကၡာနဲ႔ ပညာ သိကၡာတုိ႔ပဲျဖစ္ပါတယ္၊ အဲဒီအထဲမွာ သီလဟာ သိကၡာသုံးရပ္မွာ အေျခခံ အက်ဆုံးျဖစ္သလုိ ကာမကုသုိလ္ မဟဂၢဳတ္ကုသုိလ္ ေလာကုတၱရာကုသုိလ္လုိ႔ ေခၚတဲ့ ကုသုိလ္အားလုံးရဲ့ အစ မူလ ပဓာနလဲ ျဖစ္ပါတယ္၊ ေနာက္သိကၡာႏွစ္ပါးကုိ ျဖည့္က်င့္လုိတယ္ဆုိရင္ သီလသိကၡာကုိ အရင္ျဖည့္က်င့္ရပါတယ္၊ ဘုရားရွင္ရဲ့ တရားေတာ္ေတြမွာေတာ့ သီေလ ပတိ႒ာယ နေရာ သပေညာ စိတၱံ ပညဥၥ ဘာ၀ေယ- ဆုိျပီး မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္၊ သီလမွာ အေျခခံျပီး သမာဓိနဲ႔ ပညာကုိပြားမ်ားက်င့္ရင္ စိတ္အရႈပ္ေတြကုိ ရွင္းလင္းနုိင္မယ္လုိ႔ ဆုိလုိတာပါ၊ အမ်ားသိေနတဲ့ သီလအေၾကာင္းကုိပဲ မိမိနားလည္သလုိ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္၊
တကယ္ေတာ့ သီလဆုိတာ ကုိယ္ႏႈတ္ အမူအရာေတြနဲ႔ မေကာင္းမႈ ဒုစရုိက္မလြန္က်ဴးမိေအာင္ ေကာင္းစြာထားျခင္း ေစာင့္ထိန္းျခင္းကုိ သီလလုိ႔ ေခၚဆုိတာပါ၊ ျခင္ ၾကမ္းပုိးစတဲ့ သတၱ၀ါ အငယ္ေလးေတြက စလုိ႔ သက္ရွိသတၱ၀ါ အားလုံးရဲ့ အသက္ကုိ မသတ္တာ၊ လူမ်ားပစၥည္းကို ပုိင္ရွင္မေပးဘဲ ပိုင္ရွင္မသိေအာင္ မခုိးယူတာ၊ သူတစ္ပါး သားမယားကုိ မျပစ္မွားတာ၊ မဟုတ္ မမွန္တဲ့စကား အက်ိဳးမရွိတဲ့စကား ၾကမ္းတမ္းတဲ့စကား ညီညြတ္ေနသူေတြကုိ ကဲြျပားေအာင္ ကုန္းတုိက္တဲ့စကား စတာေတြကုိ မေျပာမဆုိတာ၊ ေသရည္ အရက္ မူးယစ္ေဆး၀ါးကုိ မမွီ၀ဲ မသုံးေဆာင္ဘဲ မိမိရဲ့ ကုိယ္အမူအရာ ႏႈတ္အမူအရာကုိ ေကာင္းေကာင္း မြန္မြန္ထားတာဟာ သီလပါ၊
ေစာင့္ေစာင့္စည္းစည္းေနေတာ့ သူ႔အသက္သတ္ျဖတ္တာ ထိခုိက္နာၾကင္ေအာင္ ျပဳလုပ္တာ လူမ်ားပစၥည္း အတင္းအဓမၼ မရယူတာ အိမ္ေထာင္ေရး လူမႈေရးေဖာက္ျပန္တာ ႏႈတ္မေစာင့္စည္းဘဲ လိမ္ညာ လွည့္ဖ်ား လွည့္ပတ္ေျပာဆုိတာ၊ အရက္ေသစာ ေသာက္စားမူးရစ္တာေတြ မျပဳမိေတာ့ပါဘူး၊ ဒီလုိ ကာယဒုစရိုက္ ၀စီဒုစရုိက္ကုိ မျပဳ မေျပာ မလြန္က်ဴးေတာ့ဘဲ ေနတာကုိ မိမိရဲ့ ကုိယ္ႏႈတ္အမူအရာကုိ ေကာင္းစြာထားတယ္လုိ႔ ေျပာဆုိၾကတာပါ၊ လူၾကီး လူေကာင္းဆန္လုိသူ ရင္က်က္တည္ျငိမ္လုိသူ ဘ၀မွာ စိတ္ခ်မ္းေျမ့စြာေနလုိသူဟာ မိမိရဲ့ ကုိယ္အမူအရာ ႏႈတ္အမူအရာကုိ ေကာင္းေကာင္း ထားဖုိ႔ အမွန္တကယ္လုိအပ္လွတယ္. ဒီလုိ ေကာင္းေကာင္းထားတတ္သြားျပီဆုိရင္ ဒီလူရဲ့ အျပဴအမူဟာ ယဥ္ေက်း သိမ္ေမြ႔ ခ်ိဳသာနဴးညံ့ျပီး သူတစ္ပါး ထိခုိက္နစ္နာမယ့္ အလုပ္မ်ိဳးကုိ ဘယ္ေတာ့မွ မလုပ္ေတာ့ပါဘူး၊ ဒီလို လူတစ္ေယာက္ရဲ့ စိတ္ဟာလဲ တကယ့္ကုိ ၾကည္လင္ေအးခ်မ္း လန္းဆန္းတက္ၾကြေနမွာ အမွန္ပါ၊
မိမိရဲ့ ကုိယ္အမူအရာ ႏႈတ္အမူအရာေတြကုိ ဒုစရုိက္မလြန္က်ဴးမိေစဘဲ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ေစာင့္ထိန္းတဲ့သူဟာ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ေတြ(ေကာင္းတာေတြ)ကုိ ဆင့္ကာ ျမွင့္ကာ ၾကိဳးစားျပဳလုပ္လာမွာ ေသခ်ာလွပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ဘုရားရွင္က သီလံ အာဒိမွိ ကလ်ာဏံ- ေကာင္းမႈအားလုံးရဲ့ အစဟာ သီလပဲလုိ႔ မိန္႔ေတာ္မူခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္၊
သီလရဲ့ အဓိကေဆာင္ရြက္မႈကေတာ့ ဒုႆီလ လုိ႔ေခၚတဲ့ သီလမရွိျခင္း ကုိယ့္က်င့္တရားေဖာက္ျပန္ျခင္းကုိ ပယ္ရွားေပးပါတယ္၊ ဒီေနရာမွာလဲ ဒုႆီလ သီလမရွိျခင္း ကိစၥကုိ ပယ္ရွားတယ္ ဆုိရာမွာ ငါးပါးသီလ ရွစ္ပါးသီလ ကုိးပါးသီလ ဆယ္ပါးသီလ စတဲ့ ေရွာင္ၾကဥ္ရမယ့္ ၀ါရိတၱသီလကုိ ရည္ရြယ္တာပါ၊
တကယ့္ေတာ့ လက္ေတြ႔ျပဳက်င့္ရမယ့္ စာရိတၱသီလ လုိ႔ေခၚတဲ့ မိဘက်င့္၀တ္ ဆရာ့က်င့္၀တ္ လင့္က်င့္၀တ္ မယားက်င့္၀တ္ တပည့္က်င့္၀တ္ စတဲ့ က်င့္၀တ္ေတြ ေက်ပြန္သူကုိ လူတုိင္းက ကဲ့ရဲ့ ပစ္တင္ ေျပာဆုိျခင္းမရွိသလုိ ကုိယ္အမူအရာ ႏႈတ္အမူအရာ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔သူ ကုိယ့္က်င့္တ၇ားနဲ႔ျပည့္စုံ လုိ႔ ေလးစား ခ်ီးက်ဴး ေျပာဆုိၾကမွာ ေသခ်ာပါတယ္၊ ဒီလုိ ခ်ီးက်ဴးေျပာဆုိျခင္းကုိ သီလရဲ့ ရသ အျဖစ္ မွတ္သားနိဳင္ပါတယ္၊သီလကုိ ျပည့္ျပည့္၀၀ စင္စင္ၾကယ္ၾကယ္ ေစာင့္ထိန္းသူဟာ ကုိယ့္ရဲ့ စင္ၾကယ္တဲ့သီလကုိ သတိရတုိင္း ဆင္ျခင္ေတြးမိတုိင္း ၀မ္းေျမာက္ ၀မ္းသာျဖစ္ရ သလုိ သီလေစာင့္ထိန္းေနစဥ္လဲ ေလာဘ ေဒါသ စတဲ့ စိတ္ညစ္ညဴးစရာေတြ ၀င္မလာေအာင္ အတတ္နိဳင္ဆုံး ေစာင့္စည္းတားျမစ္တာျဖစ္လုိ႔ စိတ္ႏွလုံးၾကည္ရႊင္ ေအးျမ လန္းဆန္းရပါတယ္၊ ဒုစရုိက္အမႈကုိ မလြန္က်ဴးဘဲ ကုိယ္ေတြ နႈတ္ေတြကုိ ေကာင္းစြာ ေစာင့္ထိန္းထားသူဟာ တရားအားထုတ္စဥ္မွာလဲ မိမိရဲ့ စင္ၾကယ္တဲ့ အျပစ္ကင္းတဲ့ ကုိယ္ႏႈတ္အမူေတြဟာ ဥာဏ္မွာထင္လာျပီး တ၇ားဘာ၀နာ ရႈမွတ္ရာမွာ အလြန္ထိေရာက္တာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္၊
ဒီလုိ သီလျပည့္စုံသူ ကုိယ့္က်င့္တရားေကာင္းသူ မိမိရဲ့ ကုိယ္ႏႈတ္အမူအရာေတြကုိ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈမွာ ေကာင္းစြားထားနိဳင္သူျဖစ္ဖုိ႔ အဓိက အေျခခံအေၾကာင္းတရား ႏွစ္မ်ိဳး ရွိဖုိ႔လုိအပ္တယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဟိရီနဲ႔ ဩတၱပၸ ဆုိတဲ့ တရား ႏွစ္မ်ိဳးပါ၊
ဟိရီ-ဆုိတာကေတာ့ မေကာင္းမႈလုပ္ရမွာကုိ ရွက္တတ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး ဩတၱပၸကေတာ့ မေကာင္းမႈ ျပဳလုပ္ရမွာကုိ ေၾကာက္တာျဖစ္ရပါတယ္၊ အရွက္ အေၾကာက္ကင္းမဲ့သူရဲ့ အျပဴအမူဟာ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔ျခင္းမရွိသလုိ မေကာင္းတာမွန္သမွ် အကုန္လုပ္ရဲတယ္ လက္ရဲ ဇက္ရဲ နိဳင္လွပါတယ္၊ ဒီေနရာမွာ ရွက္သင့္တာကုိ ရွက္ျခင္းေၾကာက္ျခင္းနဲ႔ မရွက္သင့္တာကုိ မရွက္ျခင္း မေၾကာက္ျခင္းကုိလဲ ခဲြျခားနားလည္သင့္ပါတယ္၊ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္ တစ္ေယာက္က ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းသြားရမွာ ရဟန္းသံဃာေတြကုိ ရွိခုိးရမွာ ေစတီေတာ္ေတြကုိ ဖူးေျမာ္ရမွာ တရားစခန္း၀င္ရမွာ ဥပုသ္ေစာင့္ရမွာ မိဘေတြကုိ ရုိေသရမွာ စတာေတြဟာ ကုသုိလ္အလုပ္ေတြျဖစ္လုိ႔ မရွက္သင့္ မေၾကာက္သင့္တဲ့အလုပ္ေတြပါ၊
သူတစ္ပါးကုိ လိမ္လိမ္လွည့္္ဖ်ား မဟုတ္တာေျပာ မိဘဆရာေတြရဲ့ စကားကုိ နားမေထာင္ မိဘေတြကုိ စိတ္ဆင္းရဲေအာင္လုပ္ ေက်ာင္းေျပး က်ဴရွင္ေျပး စတာေတြဟာ
